Χωρίς να θέλω να δώσω τη λάθος εντύπωση, πάντα ήμουν υπέρ των μεταλλαγμένων τροφίμων. Θεωρούσα ότι ήταν το επόμενο βήμα, νομοτελειακά, στην εξέλιξη των τροφίμων. Άλλωστε (νόμιζα), κατά κάποιο τρόπο, η τεχνολογία, το μόνο που κάνει είναι να μας δίνει καλύτερα εργαλεία για να κάνουμε αυτό που έκαναν επί χιλιάδες χρόνια οι αγρότες: να βελτιώνουμε τους καρπούς και να έχουμε καλύτερες σοδειές, να έχουμε φυτά που να είναι πιο ανθεκτικά σε ασθένειες και κλιματικές συνθήκες,  πιο παραγωγικά και να παράγουν, με φυσικό τρόπο, ουσίες που χρειαζόμαστε.

Για παράδειγμα, σας αρέσουν τα μανταρίνια χωρίς κουκούτσι; Εμένα είναι τα αγαπημένα μου. Πώς νομίζετε ότι προέκυψαν; Αφού, από φυσικού τους έχουν κουκούτσι! Η αλλαγή έγινε με φυσική διασταύρωση των ειδών· η διαδικασία αυτή περιγράφεται (με θαυμάσιο τρόπο) σε άρθρο του Youth Farm:

Η κλασική μεθοδολογία βελτίωσης στηρίζεται σε φυσικούς κανόνες, αναπτύσσοντας καινούριες ποικιλίες φυτών με τη διαδικασία της επιλογής και επιδιώκοντας να επιτύχει την έκφραση γενετικού υλικού, που ήδη υπάρχει μέσα στα είδη, χρησιμοποιώντας διαδικασίες που υπάρχουν στη φύση. Τα προϊόντα της κλασικής βελτίωσης εμφανίζουν ορισμένα χαρακτηριστικά των ειδών, τα οποία όμως δεν είναι νέα, αλλά υπάρχουν για χιλιετίες μέσα στο γενετικό δυναμικό των ειδών.

Αν θέλουμε να είμαστε αντικειμενικοί, και η παραπάνω διαδικασία, μια μορφή μετάλλαξης δεν είναι; Το μόνο, αλλά και εντελώς καθοριστικό σημείο, το οποίο κάνει την ειδοποιό διαφορά, είναι η φράση «με τη διαδικασία της επιλογής». Αυτό σημαίνει ότι, ναι μεν ο καλλιεργητής «προτείνει» μια νέα παραλλαγή, άρα μια διαφορετική συμπεριφορά, άρα μια μετάλλαξη, αλλά, εάν η αλλαγή δεν είναι συμβιβαστή («συμβατή» λένε μερικοί) με τις προδιαγραφές της Φύσης, δεν θα δουλέψει ποτέ, όσο και να προσπαθήσει ο οποιοσδήποτε καλλιεργητής! – Αυτή η «προτεινόμενη μετάλλαξη», απλά δεν θα μπορέσει να προχωρήσει.

Μέσω της «κλασικής μεθοδολογίας βελτίωσης», η Φύση επέλεγε τελικά ποιες από τις αλλαγές ήταν βιώσιμες και ποιες όχι.

Πρόσφατα, ξεκίνησα να ενημερώνομαι γενικά για θέματα υγείας, υγιεινής διατροφής, της βιομηχανίας τροφίμων, των συμπληρωμάτων κτλ. Ψάχνοντας λίγο πιο βαθειά το θέμα των μεταλλαγμένων, τα οποία στο μυαλό μου ήδη είχαν θέση περίοπτη και, τους αντιτιθέμενους σε αυτά, τους θεωρούσα ημιμαθείς, τεχνοφοβικούς ή απλά οπισθοδρομικούς, πραγματικά σοκαρίστηκα…

Για να καταλάβουμε τι το διαφορετικό συμβαίνει σήμερα, αξίζει να διαβάσουμε το νόημα του όρου «μεταλλαγμένα», ο οποίος χρησιμοποιείται όταν τα νέα χαρακτηριστικά σε έναν οργανισμό αναδεικνύονται με «γενετική τροποποίηση» (genetic modification) αντί με την «κλασική μεθοδολογία βελτίωσης», πάλι από το Youth Farm:

Ένας γενετικά τροποποιημένος οργανισμός (ΓΤΟ) είναι ένας ζωντανός οργανισμός, φυτικός ή ζωικός που έχει υποστεί τροποποίηση των αρχικών γενετικών του χαρακτηριστικών με προσθήκη, αφαίρεση ή αντικατάσταση τουλάχιστον ενός γονιδίου. Η δημιουργία γενετικά τροποποιημένων οργανισμών είναι δυνατή χάρη στο γεγονός ότι τα γονίδια όλων των οργανισμών είναι κατασκευασμένα από το ίδιο υλικό, το DNA (ΕΘΙΑΓΕ, 2001).

Οι εφαρμογές των σύγχρονων αυτών τεχνικών της γενετικής τροποποίησης οδήγησαν και στη δημιουργία νέων μορφών τροφίμων, των «καινοφανών ή νεοφανών τροφίμων» (novel foods). Ορισμένες κατηγορίες αυτών των τροφίμων καθώς και των εφαρμογών της βιοτεχνολογίας στον πρωτογενή και μεταποιητικό τομέα είναι:

  1. τρόφιμα τα οποία αποτελούν αυτούσια προϊόν γενετικής τροποποίησης
  2. τρόφιμα που προέρχονται από οργανισμούς που καταναλώνουν γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς
  3. τρόφιμα στην παραγωγή των οποίων συμμετέχουν μικροβιακά ένζυμα ή πρωτεΐνες ως αποτέλεσμα γενετικής μηχανικής
  4. τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα βελτίωσης των οργανοληπτικών τους χαρακτηριστικών και της θρεπτικής τους αξίας (ΕΘΙΑΓΕ, 2001).

Όπως βλέπετε, ο ορισμός του τι θεωρείται ως «μεταλλαγμένο τρόφιμο» είναι αρκετά ευρύς, ευρύτερος απ’ ό,τι οι περισσότεροι νομίζουμε. Επειδή λοιπόν τα μεταλλαγμένα θα μας απασχολήσουν πολύ τα ερχόμενα χρόνια και με την ευκαιρία μιας εκτενούς αναζήτησης που έκανα, από προσωπικό ενδιαφέρον, σας παρουσιάζω εν συντομία το χρονικό της εξέλιξής τους· είναι τόσο «κινηματογραφικό» σε πλοκή, που ακόμα κι εγώ δυσκολεύομαι να το πιστέψω.

1. Στην αρχή ήταν η Monsanto

Η περίπτωση της εταιρείας Monsanto είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Από πολλές απόψεις, είναι μια εταιρεία-μοντέλο, ως προς την έρευνα και ανάπτυξη, τις επιχειρηματικές επιλογές, τη διορατικότητα, καθώς και ως προς το εμπορικό δαιμόνιο των διευθυνόντων της. Θεωρώ ότι το παράδειγμά της οφείλει να διδάσκεται στις οικονομικές σχολές ανά τον κόσμο, ως η ιδανική εφαρμογή όλων των βασικών αρχών της Ελεύθερης Οικονομίας. Ωστόσο, αν εξαιρέσουμε το καλό των μετόχων της (και αυτό μέχρι το 2010), υπάρχουν κάποιες πλευρές που πολλοί δεν θεωρούν και τόσο «υποδειγματικές». Θα αναφερθούμε σε αυτές στη συνέχεια, μετά το σύντομο ιστορικό ανάπτυξης της εταιρείας αυτής:

  1. Ιδρύεται το 1901 στο Μισσούρι του Σέηντ Λούις των ΗΠΑ, από τον John Francis Queeny, έναν βετεράνο της φαρμακοβιομηχανίας, με 30 χρόνια προϋπηρεσία.
  2. Η εταιρεία λαμβάνει το μητρώνυμο της συζύγου του Queeny, της οποίας ο πατέρας (Emmanuel Mendes de Monsanto) είναι ο πλούσιος χρηματοδότης μιας εταιρείας ζάχαρης με διεθνείς δραστηριότητες.
  3. Το πρώτο προϊόν που παράγει η Monsanto είναι η τεχνητή γλυκαντική ουσία ζαχαρίνη (saccharin), για την οποία αμέσως έκλεισε συμφωνία να προμηθεύει την The Coca Cola Company.
  4. Αμέσως μετά, προσφέρει στην Coca Cola καφεΐνη και βανιλίνη (vanillin, εκχύλισμα από τον καρπό της βανίλιας), καθιστάμενη ένας από τους βασικούς προμηθευτές της.
  5. Το 1919 ιδρύει θυγατρική στην Ευρώπη (Ηνωμένο Βασίλειο) και ξεκινάει την παραγωγή, μεταξύ άλλων, βανιλλίνης, ασπιρίνης, και φυσικού ελαστικού (καουτσούκ)
  6. Τη δεκαετία των 1920 αρχίζει την παραγωγή βιομηχανικών χημικών και την παραγωγή φυσικού ελαστικού (καουτσούκ)
  7. Τη δεκαετία του 1940 μπαίνει στη λίστα με τις 10 μεγαλύτερες βιομηχανίες χημικών στις ΗΠΑ και μένει στη λίστα αυτή από τότε μέχρι σήμερα. Η δεκαετία του 1940 ήταν ιδιαίτερα παραγωγική. Η εταιρεία έγινε πρωτοπόρος στην κατασκευή πλαστικών και συνθετικών υλικών. Άρχισε την παραγωγή ζιζανιοκτόνων (μεταξύ των οποίων το DDT). Προμήθευε τον Αμερικανικό Στρατό με το εξαιρετικά τοξικό χημικό «ζιζανιοκτόνο» Agent Orange, με το οποίο (20 χρόνια μετά) ψεκάστηκαν εκτεταμένες περιοχές στο Βιετνάμ, προκειμένου να εξαφανιστούν από εκεί ολόκληρα δάση (και να χάσουν το πλεονέκτημα της κάλυψης οι αντίπαλοι). Παρήγαγε τη χημική γλυκαντική ουσία Ασπαρτάμη (aspartame – NutraSweet), καθώς και την αυξητική ορμόνη βοωειδών BST (bovine growth hormone). Και τέλος, είχε την επιχειρησιακή ευθύνη των εγκαταστάσεων του Dayton Project και, αργότερα, των Mound Laboratories στο Miamisburg, στο Οχάιο, μέχρι το 1947 ως μέρος του Manhattan Project, για την ανάπτυξη των πρώτων πυρηνικών όπλων και στη συνέχεια, μετά το 1947, τελώντας υπό την εποπτεία της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας των ΗΠΑ.
  8. Τη δεκαετία του 1970 η εταιρεία ήταν πρωτοπόρος στην έρευνα της τεχνολογίας ηλεκτρο-οπτικών. Μάλιστα, το 1968 ήταν η πρώτη εταιρεία στον κόσμο που κατάφερε να βάλει τις φωτοδιόδους (Light Emitting Diodes – LEDs) σε μαζική παραγωγή. Μέσα σε λίγα χρόνια, τα προϊόντα της αυτά (LED και ψηφιακές οθόνες) ήταν το διεθνές στάνταρ και χρησιμοποιούνταν σε οτιδήποτε από ηλεκτρονικά κομπιουτεράκια μέχρι ψηφιακά ρολόγια.
  9. Το 1982, οι ερευνητές στα εργαστήρια της Monsanto κατάφεραν για πρώτη φορά στην ιστορία να τροποποιήσουν γενετικά ένα φυτικό κύτταρο.
  10. Το 1987, η εταιρία άρχισε τις πρώτες δοκιμές με γενετικά τροποποιημένες σοδειές.
  11. Από το 1997 έως το 2001, η Monsanto, με μια σειρά από συγχωνεύσεις και με την ίδρυση νέων εταιρειών, κατάφερε να μετατραπεί, από έναν γίγαντα βιομηχανικών χημικών σε έναν γίγαντα βιοτεχνολογίας.
  12. Το 2001, ο συνταξιούχος πλέον χημικός της Monsanto William S. Knowles κέρδισε το βραβείο Νόμπελ χημείας για την ερευνητική του δουλειά στη Monsanto από τη δεκαετία του 1960 έως τη συνταξιοδότησή του το 1986.

Εντυπωσιακό ρεζουμέ, αναμφίβολα.

Μείνετε συντονισμένοι, το παρόν άρθρο θα ολοκληρωθεί σε λίγες μέρες…

Related articles

Enhanced by Zemanta
Stratos Laspas
Ακολουθήστε!
Latest posts by Stratos Laspas (see all)